Pano Lefkara (Lefkara Górna) ujęła mnie swym spokojem i pięknem, kiedy pewnego lipcowego popołudnia przemierzałam jej zaułki w poszukiwaniu muzeum. Odkryłam ją przypadkowo, kiedy w trakcie zakupu firanki w Nikozji usłyszałam: „to koronki z Lefkary”. Kiedy gorączkowo przerzucałam strony przewodnika w poszukiwaniu informacji o Lefkarze, rozczarowałam się – nie znalazłam ani słowa na temat wspomnianej miejscowości. Szczęśliwie – odpowiedź znalazłam na anglojęzycznych stronach internetowych. Okazało się, że pobyt na Cyprze bez wizyty w Lefkarze nie liczy się. Dlaczego? Powodów jest wiele.
Pano Lefkara ( z greckiego Lefka ori znaczy białe wzgórze) leży w samym sercu Cypru, 50 km od Nikozji, 50 km od Limassol i 43 km od Larnaki. Można śmiało powiedzieć, że na Cyprze wszystkie drogi prowadzą do Pano Lefkary. Wioska położona jest na wysokości 600 m n.p.m. w południowo-wschodniej części Gór Troodos. Wzrok przyciąga zwarta zabudowa i niezwykła architektura domów o białawym kolorze charakterystycznym nie tylko dla budynków, ale i otoczenia miejscowości. Spacerując wąskimi uliczkami, można trafić na liczne sklepiki oferujące leftikaria (koronki), warsztaty złotnicze, kawiarenki. W drodze do muzeum mijam słynną fabrykę lokum, a na końcu rozkoszuję się widokiem z placu przy pięknej świątyni.
Lefkaritika (leftikaria) to najpiękniejsza w świecie, zdaniem Cypryjczyków, sztuka haftu i koronkarstwa rodem z Lefkary. To prawda, zarówno obrusy, serwety, jak i firanki wyglądają przepięknie. Wybór lefkaritików jest ogromny, każdy znajdzie coś dla siebie. Uroku miejscowości dodają siedzące na ulicy hafciarki. Legenda mówi, że w 1481 sam Leonardo da Vinci odwiedził wioskę i nawet zakupił koronki na ołtarz do mediolańskiej katedry. Faktem jest, że od schyłku XIX wieku przedsiębiorczy mieszkańcy Lefkary upowszechnili swe koronki na wyspie, co przyniosło im niezły dochód.
Kolejnym źródłem dochodu mieszkańców były warsztaty złotnicze, które rozpoczęły swą działalność w wiosce w XIVIII wieku. Twórcy z Lefkary wykonywali prawdziwe arcydzieła. Nawet dzisiaj można odwiedzić taki warsztat i zobaczyć, jak pracują mistrzowie w tym zawodzie. Warto również kupić biżuterię, je styl odbiega od typowej polskiej biżuterii, ma w sobie lekkość lokalnej koronki. Pano Lefkara pociąga swoją słodyczą, czyli tureckim lokum, które jest tutaj produkowane od 1895 roku. Dzisiaj ten specjał ma wiele smaków, każdy znajdzie coś dla siebie: różany, pomarańczowy, miętowy, cytrynowy, brzoskwiniowy, morelowy, waniliowy, bergamotkowy, truskawkowy, wiśniowy i bananowy. Historia tej niewielkiej prywatnej fabryki obfitowała także w liczne nagrody. Twórca firmy, Theodoros Kramvides, wraz z żoną Margaro otrzymali liczne nagrody za swe produkty, w Larnace w 1907, 1909, 1919, a w 1925 roku smak i aromat lokum z Lefkary zostały docenione na Królewskiej Brytyjskiej Wystawie. Pan Theodoros otrzymał także zaproszenie dające możliwość umieszczenia jego specjału na „ulubionej” liście królowej, ale z powodu nieznajomości języka angielskiego nie przyjął tego wyróżnienia. Co ciekawe, rodzina dowiedziała się o takim zaszczycie trzydzieści lat później, gdy pewien brytyjski dziennikarz przybył na Cypr, by przeprowadzić wywiad z synem pana Theodorosa. Kolejne lata przyniosły nowe nagrody w Larnace, Salonikach i Tel Avivie. Ja sama muszę potwierdzić, że lokum z Lefkary smakuje wyśmienicie.
Podczas pobytu w Lefkarze nie można pominąć wizyty w muzeum. W kilku pokojach wystawowych przeżyjemy podróż w czasie – o sto lat do Lefkary początków zeszłego wieku. To piękne miejsce ukazuje nie tylko ludzi, zawody, miejsca, ale przede wszystkim zwyczajne życie. Na koniec spaceru po wiosce warto podejść do kościoła świętego Krzyża, spod którego roztacza się cudny widok na Lefkarę Dolną. Po ciekawym spacerze zaułkami Lefkary warto zajrzeć do Cafe Tasties, gdzie można wypić dobrą kawę i zagrać w tryktraka, tutaj znajdziesz więcej informacji.
Dzisiejszy wpis jest wynikiem podróży na Cypr w lipcu 2013 roku, notatkę wzbogaciłam o informacje i zdjęcia uzyskane od rodowitego mieszkańca Lefkary, dzisiaj ateńczyka – pana Dimitrisa Koumoullisa (autora blogu, który można odwiedzić tutaj).
nie tylko miejsca 