To kolejne przypadkowe odkrycie. Czasem trzeba zejść z obranego szlaku, by coś odnaleźć. Tak też zrobiłam, gdy dojrzałam drogowskaz “Cmentarz mennonitów”. Poprzednie miejsca pochówku “Olendrów” były bardzo skromne, ograniczały się do dwóch zachowanych stelli. W Stogach znalazłam perełkę – największy cmentarz mennonitów w Polsce. Odwiedziłam go, kiedy oświetlało go piękne, październikowe słońce. W mojej pamięci na zawsze zostaną piękne stelle pokryte gotykiem i cytatami z Biblii.
Z racji tego, że to największy cmentarz mennonicki w Polsce, przytoczę kilka faktów historycznych dotyczących związków mennonitów ze Stogami. Informacje znalazłam na tablicy przy wejściu na cmentarz, ich autorem jest p. Jerzy Domino.
Mennonicka gmina flamandzka była największą gminą wiejską na Żuławach. Osadnicy holenderscy otrzymali ją w dzierżawę w 1565 roku, sama wieś była założona trzy lata wcześniej (w czasach krzyżackich na tutejszych łąkach wypasano konie – zamek w Malborku znajduje się rzut beretem od Stogów). Podobno sława mennonickich kaznodziejów ze Stogów była powszechna. Dawniej tuż przy cmentarzu mieścił się zbór mennonitów (1768-1950), dzisiaj jest tutaj nowoczesny i nieładny kościół. Na samym cmentarzu znajdziemy około 100 nagrobków (stelli) – pięknie zdobionych symbolami i cytatami z Biblii. Wykonane są z piaskowca lub kamienia, czasem zdobione żeliwnymi krzyżami (historycy wskazują na istnienie 9 różnych form nagrobkowych, w tym zwykłych kamieni).
Oto niektóre przykłady symboliki zawartej na nagrobkach (a jest ich w Stogach 41 (symboli):
anioły – unoszenie do nieba zmarłego; strażnicy pamięci,
bluszcz – odrodzenie, nieśmiertelność, żałoba po osobie zmarłej,
czaszka – śmierć, nieunikniony los,
gołębica – duch święty, nadzieja, ocalenie,
granat – bogactwo, niebo, raj, krew Chrystusa,
gwiazdy – niebo, zbawienie,
kwiat – życie kobiety, dziewczyny,
złamany kwiat – przerwane życie,
złamana róża – śmierć w kwiecie wieku,
makówka – sen wieczny,
motyl – krótkie życie ludzkie w porównaniu z wiecznością, ulatująca do nieba dusza zmarłego,
spirala – symbol nieskończoności, wieczności, drogi do Boga.
nie tylko miejsca 
Byłem tam półtora roku temu. Niestety po przyjeździe śnieg zaczął padać poziomo i żadnego zdjęcia nie zrobiłem. Mała uwaga: jest to największy cmentarz menonicki na świecie.
Tym bardziej cieszę się, że na niego trafiłam. Informacja na tablicy mówiła tylko o tym, że jest największy w Polsce.
Brakuje mi w opisie symboli -żaby, węży, jaszczurek. W okolicy Kwidzyna takie widzę …